Na een zeer leerzame ervaring als stagiaire programmering, bleef ik in 2014 – 2015 als vrijwilliger onderdeel van de werkgroep Open Joodse Huizen – Huizen van Verzet. Voor deze editie werd intensief samengewerkt tussen het Joods Cultureel Kwartier en het Amsterdams 4 en 5 mei comité. Zinweb vroeg mij een artikel te schrijven om het programma aan hun publiek te introduceren.

Open Joodse Huizen & Huizen van Verzet 2015

Door: Annemiek Lely
April 2015
Gepubliceerd door: Zinweb

Woon jij in een huis dat gebouwd is voor 1940? Of wandel je wel eens door een straat jezelf afvragend wie er 75 jaar geleden in de panden woonden? Achter talloze huizen zit een geschiedenis. Een geschiedenis die vaak zelfs bij de huidige bewoners niet bekend is. Wellicht fietst u dagelijks langs een pand waarin een Joodse familie woonde of ondergedoken heeft gezeten. En het zou maar zo kunnen dat bij de buren verzetsplannen werden gesmeed. Tijdens Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet worden op 4 en 5 mei deze verhalen in de betreffende huizen verteld.

Vier jaar geleden zat Denise Citroen op de fiets en kreeg ze plotseling een idee. Meteen datzelfde jaar nam ze het initiatief tot het project Open Joodse Huizen. Een jaar later besloot het Amsterdams 4 en 5 mei comité tot het organiseren van een verzetsvariant: Huizen van Verzet. Sinds afgelopen november zijn de twee projecten in Amsterdam samengevoegd tot het programma: Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet wat plaatsvindt op 4 en 5 mei 2015. Ook in 12 andere steden in Nederland, waaronder Den Haag, Deventer, Groningen en Tilburg, wordt dit jaar Open Joodse Huizen georganiseerd.

Het concept werkt als volgt. Ieder uur zijn er verschillende programma’s door de stad. Het is aan de bezoeker om een keuze te maken welke bijeenkomst hij/zij bijwoont. Klokslag het hele uur gaan de deuren van de huizen dicht. Binnen neemt de verteller het publiek een kwartier lang mee in de treurige en wrede wereld van de oorlog. Soms heeft de verteller de oorlog zelf meegemaakt. In andere gevallen vertellen nazaten, andere familieleden of bekenden het verhaal van een slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de bijeenkomst wordt het leven van de voormalige bewoner en zijn/haar familie herdacht. Na de herdenking is er een half uur de tijd om vragen te stellen of ervaringen uit te wisselen. Vervolgens stapt de bezoekers weer op de fiets op weg naar een ander huis.

Wat Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet zo bijzonder maakt, is dat de bezoekers de kans krijgen om te luisteren naar een verhaal op de plek waar de geschiedenis zich afgespeeld heeft. Wanneer men zich realiseert dat hetgeen wat verteld wordt geen fictie is, maar daadwerkelijk tussen de vier muren waar hij zich op dat moment bevindt, plaatsgevonden heeft, lijkt de realiteit stukken dichterbij. Bij de voorbereiding van de editie van 2014 raakte ik voor het eerst betrokken bij het project. In de aanloop naar mei sprak ik veel verschillende mensen en hoorde ik talloze verhalen. Toch had ik niet kunnen vermoeden wat een impact de bijeenkomsten zelf zouden hebben. Het meest ingrijpende moment was toen een strijkerstrio de composities die de Joodse violist Paul Godwin het liefst speelde, ter gehore brachten in zijn voormalig woonhuis. De melodieën spraken voor alle familieleden van Godwin die vermoord werden in concentratiekampen. Het publiek was muisstil. Tijdens de twee minuten stilte op de Dam om 20.00 dacht ik terug aan dit moment en realiseerde ik mij dat ik nog nooit eerder zo was aangedaan door de geschiedenis.

Ben je benieuwd naar het programma van dit jaar? Neem dan gerust een kijkje op: www.openjoodsehuizen.nl of http://www.4en5meiamsterdam.nl/53437/nl/open-joodse-huizen-huizen-van-verzet