Door: Annemiek Lely
Mei 2015
Gepubliceerd door: Zinweb

Een jongen van een jaar of acht oud stak vragend zijn hand op. “Maar als u geen ster hoefde te dragen, waarom deed u dat dan toch?” Anna keek de jongen glimlachend aan. “Ik voelde me Joods” antwoordde ze. Anna was de dochter van een Joodse vader en christelijke moeder. Tijdens Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet op 4 en 5 mei 2015 vertelde ze haar verhaal.

Café Waterlooplein aan de Rapenburgerstraat in Amsterdam zat tot de nok gevuld met mensen. Om  14.00 kreeg  Anna een sein dat ze mocht beginnen. Voorzichtig  startte ze haar verhaal. Ze vertelde dat ze tegenover het café (wat vroeger het Joods meisjesweeshuis was) op de Joodse school gezeten heeft. Al haar vrienden en vriendinnen zijn niet meer teruggekomen. Zelf werd Anna gered omdat haar moeder christelijk was. Toen steeds meer mensen weggehaald werden, mocht ze van haar moeder geen ster meer dragen. Zowel Anna als haar ouders overleefden de oorlog, maar een groot deel van haar familie werd vermoord.

Eerder die dag bezocht ik de Danie Theronstraat. Net als afgelopen jaar hingen er 500 zakdoeken door de straat. Voor iedere bewoner die weggehaald werd één. Een indrukwekkend gezicht. In een kamer van 4 bij 3 vertelde Carla aan twintig bezoekers dat haar oom een kruidenierswinkel op de hoek had. Als kind speelde ze op straat en in de speeltuin in de buurt. Carla overleefde doordat ze in de Hollandsche schouwburg geweigerd werd. Haar moeder had geen persoonsbewijzen bij zich. Het gezin dook onder in hun eigen huis in Amsterdam-Noord. Vele familieleden werden omgebracht. Carla mist ze nog elke dag.

Dit jaar kwam ook de derde generatie aan het woord. Jessica Meijer ging in gesprek met de bezoekers over wat de oorlog met andere generaties doet of gedaan heeft. Haar openheid was ontroerend. Evenals de reacties uit het publiek.  Natascha van Weezel wist haar publiek te pakken door een persoonlijk hoofdstuk uit haar boek De derde generatie voor te lezen in het huis waar de broer van haar geliefde oma woonde. Hartog en zijn vrouw Veronica “Fien” kwamen om in Auschwitz.

Dit zijn een aantal voorbeelden van de talloze verhalen die afgelopen week door het hele land verteld werden. Vaak ontroerend, heldhaftig en soms met een kleine glimlach. Zo wist Arnon Grunberg het publiek in de Gerard Dou Synagoge meerdere keren aan het lachen te maken met enkele anekdotes over zijn pas overleden moeder, Hannelore Grunberg-Klein. “Het gaat erom dat de verhalen van ooggetuigen doorgegeven worden”aldus Grunberg. “Daarom sta ik hier en vertel ik het verhaal van mijn moeder.” Dat is de essentie van Open Joodse Huizen/Huizen van Verzet.